Wat onderscheidt reflectie van evaluatie? Reflecteren en evalueren zijn beide processen waarbij we onze gedachten en acties analyseren, maar ze hebben verschillende doelen en benaderingen. Vaak hebben we de neiging om te evalueren, omdat het eenvoudig voelt om te bepalen of iets goed of fout is gegaan. Naar mijn mening is evaluatie echter destructief, dus ik pleit voor reflectie. Maar waarom? Ik ga het toelichten.  Niet alles is zwart-wit

Vanuit mijn professionele achtergrond merk ik dat het verschil tussen reflectie en evaluatie niet bij iedereen bekend is. Tijdens mijn coachingsgesprekken vraag ik vaak aan mensen om te reflecteren op een bepaalde situatie. Vaak komen er dan direct argumenten naar voren waarom iets wel of juist niet goed was.

In werkelijkheid draait reflectie helemaal niet om goed of fout. Als je alleen maar weet wat je verkeerd hebt gedaan, of zelfs als je alleen maar weet wat je goed hebt gedaan, ben je eigenlijk niet aan het reflecteren. Reflectie is een proces waarbij we nadenken over onze gedachten, ervaringen, gevoelens en acties. Het gaat om zelfbewustzijn en introspectie. Bij reflectie proberen we inzicht te krijgen in onszelf, onze motivaties, sterke en zwakke punten, en hoe we hebben gehandeld in bepaalde situaties. Terwijl evaluatie zich vaak richt op het beoordelen van resultaten en het nemen van beslissingen op basis daarvan.

Of iets goed of fout is gelopen wordt vaak gekoppeld aan het resultaat. Als het resultaat positief is, wordt het als goed beschouwd. Als het resultaat tegenvalt of niet aan de verwachtingen voldoet, wordt het als fout gezien. Het lijkt bijna zwart-wit, als je het mij vraagt.

Durf te kijken

Reflectie gaat veel meer over observeren. Welke feitelijke elementen kun je benoemen in een situatie die hebben bijgedragen aan jouw gedrag? Of welke elementen hebben je belemmerd om het gewenste resultaat te behalen?

Door te observeren en de feitelijke punten te benoemen die waarneembaar zijn, kun je kijken hoe ze je hebben geholpen in die situatie of juist hebben belemmerd. Zoek naar de elementen in een nieuwe situatie die je hebben geholpen in een vergelijkbare oude situatie en vermijd de belemmerende elementen.

Oefening baart kunst

Wellicht besef je nu dat je misschien niet zoveel reflecteert als je zou willen. Begin met de kleine dingen en niet alleen wanneer je het gevoel hebt dat er iets misging, maar juist ook wanneer iets naar wens verliep. Leer van het helpende en neem de regie over het belemmerende.

Door regelmatig te oefenen zul je zichtbare effecten ervaren. Een bijkomend voordeel is dat het steeds minder tijd kost en steeds gemakkelijker wordt. Hopelijk kun je met deze inzichten een solide basis gaan leggen voor persoonlijke groei en ontwikkeling. Immers, het vermogen om te reflecteren op onze gedachten, acties en ervaringen stelt ons in staat om dieper inzicht te krijgen en effectiever te handelen in de toekomst.